نوروز در ازبکستان؛ جشن تجدید طبیعت - دروازه پرشیا

پیر یا جوان فرقی نمی کند، در ازبکستان از هر کس که درباره مهم ترین و عزیزترین تعطیلات سال بپرسید، تنها یک پاسخ به شما خواهند داد و آن نوروز است. اما، نوروز برای ازبک ها چگونه است و چرا باید را برترین تعطیلات سال بدانند؟

به طور قطع، پیشینه غنی نوروز است که باعث شده این روایت زیبا از عشق و شور زندگی در طول قرن ها به قوت خود باقی بماند. خاستگاه نوروز به بیش از 3000 سال پیش (زمان ظهور نخستین نشانه های کشاورزی و زراعت بشریت) باز می گردد، در آن موقع، کم کم این آیین کهن به کشورهای همسایه از آسیا غرب و آسیای مرکزی توسعه یافت.

در این روز، آن گاه که روز و شب برابر می گردد، یک چرخه خورشیدی نو آغاز می گردد و بعلاوه یک سال نجومی نو؛ رسم نو شدن و تازگی که با قدرت و شکوه تمام وارد می گردد. به همین علت است که نوروز برای مردم ایران زمین، همان سال نو به شمار میرود. بعدها، در قرن 4 تا 6 میلادی بود که نوروز از یک آیین و مراسم وابسته به کشاورزی و زراعت به جشنی زرتشتی تبدیل شد و با نشان هایی چون خورشید و زرتشت گره خورد. امروزه این مراسم در کشورهایی که نوروز را جشن می گیرند از جشن های ملی و یکی از سنت های اصلی است؛ جشنی پر از آیین های منحصربه فرد باستانی و آداب و رسوم زیبا و کهن.

در ازبکستان، به وقت سال نو، ازبک ها مشغول آماده سازی خوراک اصلی این مراسم می شوند که از جوانه گندم درست می گردد و همان سمنو است. تمام محله، عمدتا زنان، دیگی بزرگ آماده می نمایند، در یک دایره نشسته، آغاز می نمایند به خواندن آوازها و سرودهای محلی و از این مراسم لذت ببرید؛ هر یک در انتظار آن است که نوبت هم زدن سمنو به او برسد. صبح زمانی که هنوز سمنو گرم است به همسایه ها، بستگان و دوستان پیشکش می گردد. رسم است که به هنگام چشیدن سمنو هر کس هر آرزویی در دل دارد به زبان آورد؛ به باور مردم آرزویش برآورده خواهد شد.

نوروز به طور کلی با دو واژه امید و آرزو عجین شده است. بنابراین، در این روز مرسوم است که همه، حتی دشمنان خود را مورد بخشش قرار دهند و برای یاری به ضعیفان و فقرا دست به کار می شوند. مردم اعتقاد دارند که این عمل موفقیت و کامیابی در زندگی برایشان به ارمغان می آورد.

یکی دیگر از نشانه های خوب این جشن جنبه تفریح و خوشگذارانی نوروز است. در تعطیلات نوروز میزبانان نان های سنتی به همراه سبزی آماده می نمایند، نیشالدا (دسری شیرین که از سفیده تخم مرغ، شکر و ریشه گیاهان معطر ساخته می گردد) و سامسا پفکی (نوعی پلو معطر) پخت می نمایند و بسیاری خوراکی های دلچسب دیگر. پس در روز اول سال سفره ها رنگین و پر از خوراک ها وشیرینی ها خوشمزه و جورواجور است. فراوانی خود نشانه خوش یمنی است.

در این روز هر خانه پذیرای مهمان است: مردم هم به مهمانی می روند و هم در انتظار مهمان هستند. خانه ماندن و به دید و بازدید نرفتن در نوروز کار سختی است. در این ایام، جشنواره های محلی که در روستاها برگزار می شوند بسیار جالب و دیدنی اند؛ از رقابت های ورزشی سنتی چون کشتی و مسابقات اسب سواری گرفته تا نمایشگاه های محلی که در آن همه چیز از سوغاتی تا غذاهای خوشمزه ملی عرضه می گردد.