چک چک اردکان: سرزمین مقدس زرتشتیان - دروازه پرشیا

زیارتگاه چک چک که به نام پیر سبز هم شناخته می شود، سالانه میزبان هزاران دنیاگرد و زائر زرتشتی از سراسر دنیا است که برای دیدن و انجام آیین زرتشت این زیارتگاه تاریخی به این مکان سفر می نمایند. اگر شما هم قصد سفر به اردکان را دارید، در ادامه با خبرنگاران همراه باشید تا با این زیارتگاه مقدس آشنا شوید.

معرفی زیارتگاه چک چک اردکان

چک چک که به چکچکو و پیرسبز هم معروف است، یکی از مقدس ترین زیارتگاه های زرتشتیان محسوب می شود. هر ساله از 24 خرداد به مدت چهار روز، زرتشتیان از سراسر ایران و دنیا در این زیارتگاه گرد هم می آیند تا با انجام آیین های مذهبی، به نیایش بپردازند.

زیارتگاه چک چک اردکان با داشتن امکانات رفاهی مثل برق، آب آشامیدنی و اتاق هایی که به خیله معروف هستند، محیطی مناسب برای استراحت و آرامش زائران فراهم می نماید. بعلاوه در یکی از این اتاق ها چاهی با عمق بیش از 50 متر وجود دارد که خود به جاذبه ای خاص تبدیل شده است.

طبق باور زرتشتیان، در زمان حمله اعراب به ایران و سقوط یزدگرد، نیک بانو، دختر شاهنشاه ساسانی، از چنگ مهاجمان گریخت و در این منطقه کوهستانی پناه گرفت و ناپدید شد. این اتفاق باعث شد چک چک به مکانی مقدس و زیارتگاهی برای زرتشتیان تبدیل شود. در چندکیلومتری این مکان، مقبره گوهر بانو، کنیز نیک بانو هم واقع شده که زیارتگاه پیر هریشت نام دارد و مورداحترام زرتشتیان است.

علت نام گذاری زیارتگاه به چک چک

نام چک چک از صدای قطره های آبی گرفته شده که از میان صخره ها به بیرون می ریزند و صدای آن ها در فضای زیارتگاه به صورت چک چک طنین انداز می شود. این قطره های آب به عنوان یک نماد از طبیعی برای این مکان محسوب می شود و به علت تأمین آب موردنیاز زیارتگاه، اهمیت زیادی دارند و نقش حیاتی در حفظ و تداوم زندگی در این مکان مقدس ایفا می نمایند.

چه مراسم هایی در چک چک برگزار می شود؟

در زیارتگاه پیر سبز یا چک چک اردکان، در طول سال مراسم های دسته جمعی برگزار می شود که زرتشتیان از سراسر ایران و دنیا برای شرکت در این مراسم ها دور هم جمع می شوند. یکی از این مناسبت ها مربوط به روزهای 24 تا 27 خرداد است که زرتشتیان به چک چک می آیند تا در فضایی معنوی به دعا، نیایش اهورا مزدا، خواندن اوستا، پخت نذری و روشن کردن شمع و آتش بپردازند.

این مراسم به علت عظمت و اهمیت آن به حج زرتشتیان معروفیت دارد. جشن مهرگان هم زمانی است که زرتشتیان با لباس های ارغوانی به چک چک می آیند و به مدت 6 روز به جشن و سرور مشغول می شوند. بعلاوه، در روز سیزده به در، تنها پیروان زرتشت اجازه دارند وارد زیارتگاه شوند. علاوه بر این، بسیاری از عروس و دامادهای زرتشتی هم برای آغاز زندگی مشترک، در این مکان مقدس زندگی خود را متبرک می نمایند.

معماری زیارتگاه چک چک اردکان

پس از پیمودن مسیر و رسیدن به کوه چک چک، اولین چیزی که نظر شما را جلب می نماید، مجموعه ای از ساختمان های پنج طبقه با طراحی پلکانی است که به صورت نامنظم روی هم چیده شده اند، به طوری که سقف هر ساختمان به حیاط ساختمان دیگری تبدیل می شود.

برای دسترسی به این اتاق ها، باید از پله های موجود بالا بروید. این اتاق ها که خیله نام دارند، مجموعه ای از اتاق ها و شبستان های مختلف هستند که برای زائران زرتشتی جهت استراحت و اقامت فراهم شده است. گفته می شود قدیمی ترین خیله ها مربوط به زمان ناصرالدین شاه است و حدود 150 سال قدمت دارد.

یکی از اتاق ها دارای چاهی مقدس برای زرتشتیان است که برای برآورده شدن آرزوهایشان به آنجا می روند و نخی را به دور طناب چاه می زنند. در کنار این شبستان ها، آشپزخانه و تنوری برای رفاه زائران ساخته شده تا بتوانند نذری های خود را قربانی نموده و نان و گوشت درست نمایند.

بعد از بازدید این اتاق ها باید به مسیر پله ها برگردید و به سمت بالای ساختمان ها بروید تا به آتشکده برسید. در حین بالارفتن، نوشته هایی از کتاب مقدس اوستا، بر روی صخره ها خواهید دید. در بالای پله ها، در فلزی و طلایی رنگی با تصویر سرباز هخامنشی وجود دارد که ورودی به ساختمان سنگی غار مانند است. پس از درآوردن کفش ها و عبور از در، بر روی سنگ های مرمرین کف آتشکده قدم می گذارید که برخی از نقاط آن به علت چکه کردن آب، کفش را نمناک و سرد می نماید.

داخل آتشکده، دیواری کنار دو صخره سنگی وجود دارد که مخصوص روشن کردن شمع است و در مقابل آن، فروغ روشنایی زرتشتی قرار گرفته است که با ظروفی به شکل اشک، شمع و عود روشن می شود و تصویری از گل لوتوس را به نمایش می گذارد.

دیوارهای آتشکده به خاطر روشن بودن همواره آتش، تیره و کدر شده اند و درخت کهن سال چنار که از دل صخره ها بیرون آمده، به عنوان یک اثر طبیعی موردتوجه دنیاگردان قرار گرفته است. سقف سنگی آتشکده با چلچراغی برای روشنایی تزیین شده و آبی که از سقف چکه می نماید هم در ظرف هایی جمع آوری شده و به عنوان تبرک استفاده می شود.

علت چکیدن آب از زیارتگاه چک چک

علت چکیدن آب از دیواره زیارتگاه چک چک به پدیده ای طبیعی برمی شود که ریشه در ساختار زمین شناسی منطقه دارد. به گفته چند زمین شناس هلندی از شرکت رویال داچ شل، تحقیقات نشان داده این کوه روی یک گسل زیرزمینی با عمق یک کیلومتر قرار گرفته است.

آبراهه های زیرزمینی که به این گسل برخورد می نمایند، به علت فشار زیاد قادر به عبور نیستند و بنابراین به سمت بالا جریان پیدا می نمایند. جنس آهکی کوه نیز این شرایط را فراهم می نماید تا آب بتواند از دیواره ها تراوش کند.

در سال های پرباران، این فرایند به خاطر بارش زیاد باران بیشتر می شود و آب برای مدت زمان زیادی از دیواره های زیارتگاه جاری می شود که این امر به تقدس و اهمیت معنوی چک چک افزوده است.

شرایط ورود به زیارتگاه چک چک

زرتشتیان برای ورود به زیارتگاه چک چک آیین های خاص خود را رعایت می نمایند که نشان دهنده احترام و تقدس این مکان است. از دیدگاه آنان، هر فرد باید پیش از ورود به این مکان مقدس، از لحاظ جسمی و روحی کاملاً پاک باشد. به همین علت، زائران اول کفش های خود را در می آورند تا نشان دهند که با پاکی قدم به این مکان می گذارند.

بعلاوه پوشاندن سر هم به عنوان نمادی از احترام و تواضع در برابر این زیارتگاه انجام می شود که همه این اعمال برای حفظ حرمت و معنویت چک چک است.

برترین زمان سفر به چک چک

برای انتخاب برترین زمان بازدید از زیارتگاه چک چک اردکان، باید به چند نکته مهم توجه کنید:

اولین نکته این است که چک چک در منطقه ای کویری واقع شده و در فصل های گرم سال، بالا رفتن از 360 پله در گرمای طاقت فرسا می تواند بسیار خسته نماینده و سخت باشد. به همین علت، مناسب ترین زمان برای سفر به این مکان، فصل های خنک تر پاییز و بهار است.

علاوه بر این، توجه به زمان های برگزاری مراسم های مذهبی زرتشتیان هم لازم است، چون در این ایام غیر زرتشتیان به علت ممنوعیت های خاص نمی توانند وارد زیارتگاه شوند. از جمله این زمان ها می توان به 24 تا 27 خرداد، سیزده به در و جشن مهرگان اشاره نمود.

این زیارتگاه در ساعات تعیین شده از 8 صبح تا 6 بعدازظهر برای بازدیدنمایندگان باز است.

دیدنی های اطراف زیارتگاه چک چک

در اطراف زیارتگاه چک چک اردکان، جاذبه های متنوعی برای بازدید وجود دارد که بازدید از آنها خالی ازلطف نیست. شهر اردکان با بافت تاریخی و معماری سنتی خود، از جمله مهم ترین مقاصد است که می توانید در آن به گشت و گذار بپردازید.

بعلاوه، روستای زیبای خرانق، با خانه های سنتی و منظره ها طبیعی دل انگیز، به عنوان یکی دیگر از نقاط مجذوب کننده برای دنیاگردان شناخته می شود. کاروان سرای شاه عباسی، با معماری منحصربه فرد و تاریخی خود، فرصتی برای آشنایی بهتر تاریخ منطقه فراهم می آورد.

علاوه بر این، کویر ریگ زرین با شن های طلایی و منظره ها بی نظیر خود، تجربه ای خاص از زیبایی های طبیعی کویر را ارائه می دهد و می تواند سفر شما به این منطقه را مجذوب کننده تر کند.

مسیر دسترسی به زیارتگاه چک چک

زیارتگاه چک چک در شمال غربی استان یزد و نزدیک شهر اردکان و در دامنه کوه چک چک قرار گرفته است. این کوه که بین مردم یزد و کرمان به نام پیرسوز چک چک هم شناخته می شود، مکان مقدسی است.

برای دسترسی به چک چک، باید مسیر را به سمت شرق اردکان که در فاصله 43 کیلومتری از این شهر و در دل کوه های بین اردکان و انجیره قرار گرفته است، بروید. بعد از رسیدن به کوه با بالا رفتن از پله ها و مسیر پیچ در پیچ به چک چک خواهید رسید.

حرف آخر

چک چک اردکان نه تنها به عنوان یک مکان مقدس برای زرتشتیان اهمیت دارد، بلکه نمادی از تاریخ و فرهنگ ایران هم محسوب می شود. این زیارتگاه که در دل طبیعت و کوه قرار گرفته، با معنویت و آرامشی که به زائران و بازدیدنمایندگان می بخشد، بیشتر از یک مکان تاریخی و دنیاگردی است. چک چک با تلفیق آیین زرتشتی و منظره ها طبیعی بکر، میراثی از هویت ایرانی را به نمایش می گذارد.

سؤالات متداول

آیا زیارتگاه چک چک امکانات رفاهی دارد؟

از جمله امکانات رفاهی این زیارتگاه می توان به سرویس بهداشتی، آب شرب برای آشامیدن، اتاق هایی برای اسکان که فقط مخصوص زرتشتیان است اشاره نمود.

آیا برای بازدید از داخل زیارتگاه باید پله های زیادی طی شود؟

بله برای رسیدن به زیارتگاه باید از مسیری پرپیچ وخم که شامل 360 پله است عبور کنید. پیشنهاد می کنیم افرادی که مشکل کمر یا زانو درد دارند از بالا رفتن صرف نظر نمایند.

برترین زمان رفتن به چک چک چه فصل هایی است؟

برترین زمان برای بازدید از چک چک فصل بهار (فروردین و اردیبهشت) و پاییز (مهر و آبان) است.