تالاب هشیلان ، بهشت هزارتکه ایران - دروازه پرشیا

معرفی تالاب هشیلان

ابتدا به معرفی تالاب هشیلان، یکی از زیباترین جاذبه های طبیعی استان کرمانشاه می پردازیم و سپس نحوه دسترسی به این تالاب را توضیح می دهیم. این تالاب با مساحت 450 هکتار در 26 کیلومتری کرمانشاه قرار گرفته است و در آغوش دو کوه خورین و ویس خفته است. این تالاب زیبا از 110 جزیره کوچک و بزرگ تشکیل شده است.

آب تالاب هشیلان از سرآب سبزعلی تأمین می شود. به همین علت این تالاب به نام تالاب هشیلان سبزعلی هم معروف است. در بالادست، آب از چشمه می جوشد و سپس در پایین دست به صورت کانال های بزرگ و کوچک در پهنه دشت پخش می شود و تالاب را به وجود می آورد. وجود این کانال ها باعث رشد گیاهان سطحی بر روی آب و گیاهان آبزی در داخل آب شده است.

در گذشته به خاطر پربارش بودن منطقه، تالاب سبزعلی همواره پرآب بود و بیشتر بخش های آن به زیر آب می رفت. اما در سال های اخیر با فرا رسیدن تابستان سطح آب تالاب به شدت کاهش پیدا می نماید. جالب است بدانید قدمت این تالاب به دوران ژوراسیک بازمی شود و حفظ آن برای زیست بوم منطقه بسیار حائز اهمیت است.

این تالاب نقش مؤثری در جلوگیری از سیل در منطقه ایفا می نماید و باعث تغذیه آب های زیرزمینی می شود. به طورکلی تالاب سبزعلی کرمانشاه از نظر زیست بوم آبی مکان منحصربه فردی است و به همین علت موردتوجه گردشگران و طبیعت دوستان قرار گرفته است.

اگر چه این تالاب زیستگاه بسیاری از گونه های جانوری محسوب می شود؛ اما از نظر امنیت کاملاً ایده آل است و در فصل های مختلف گردشگران زیادی به این منطقه سفر می نمایند. درصورتی که علاقه مند به مطالعه پرندگان بومی و مهاجر باشید می توانید در پاییز و زمستان سری به تالاب هشیلان بزنید و از دیدن پرندگان زیبا لذت ببرید.

پوشش گیاهی تالاب هشیلان سراب سبزعلی

پوشش گیاهی تالاب هشیلان سراب سبزعلی بسیار متنوع است. با فرا رسیدن فصل بهار و تابستان پوشش گیاهی منطقه جان تازه ای می گیرد و منظره ها دیدنیی خلق می شود. این ایام برترین زمان برای عکاسی از تالاب است.

در داخل محدوده این تالاب درخت خودرویی دیده نمی شود و فقط می توان گونه های پراکنده و اندک بید را در چند نقطه مشاهده کرد. بعلاوه پوشش گیاهی سطح تالاب علفی است و در داخل آب هم گیاهان آبزی رشد نموده اند.

گونه های جانوری

گونه های جانوری تالاب هشیلان شامل تعداد زیادی از جوندگان، خزندگان، دوزیستان، پستانداران و پرندگان هستند. در داخل و حاشیه این تالاب زیبا می توان انواع موش ها، مارمولک ها، سمندر و آگاما را مشاهده کرد. از پستانداران ساکن در اطراف تالاب می توان به حیواناتی مانند گرگ، یوزپلنگ ایرانی، خرگوش، گزار وحشی، بزکوهی، شغال، روباه و گربه وحشی اشاره نمود.

تالاب هشیلان زیستگاه چندین گونه مار، به خصوص مار چلیپر و مار آبی است. بعلاوه ماهیان ساکن در این تالاب شامل سیاه ماهی، عروس ماهی، سس ماهی (از خانواده ماهی کپور)، ماهی زرد و سفید کولی هستند. البته سخت پوستان و دوزیستان متعددی مانند قورباغه، خرچنگ و لاک پشت هم در تالاب هشیلان زندگی می نمایند.

تالاب زیبای هشیلان کرمانشاه جزو منطقه ها حفاظت شده کشورمان بوده و توقفگاه امنی برای پرندگان مهاجر محسوب می شود. هر ساله با فرا رسیدن پاییز و زمستان پرندگانی مانند اگرت، غاز خاکستری، سرسبز، خوتکا، اردک کله سبز، پلیکان، فلامینگو و حواصیل به این تالاب مهاجرت می نمایند.

بدون شک دیدنی این پرندگان در پس زمینه زیبای تالاب خاطره ای است که تا مدت ها در ذهنتان باقی می ماند؛ بنابراین اگر علاقه مند به عکاسی از حیات وحش هستید در فصول سرد سال به تالاب هشیلان سفر کنید.

معنای نام تالاب سبزعلی

معنای نام تالاب هشیلان به طور دقیق تعیین نیست. جلال الدین کزازی، استاد دانشگاه، نویسنده، مترجم، شاعر و شاهنامه پژوه ایرانی، واژه هشیلان را در زبان کردی مرکب از دو بخش هه شی به معنی مار و لان به معنی خانه می داند و هشیلان را لانه مار عنوان می نماید.

نام لانه مار به وجود تعدادی زیادی از گونه های مارماهی و انواع مارهای دیمی و آبی در تالاب اشاره دارد. اما بعضی ها هه شی را به معنای خرس می دانند و معتقدند منظور از هشیلان لانه خرس ها است.

تفریحات تالاب کرمانشاه

از تفریحات تالاب هشیلان می توان به شنا، قایق سواری، زیپ لاین، عکاسی، طبیعت گردی و پیک نیک اشاره نمود. بعلاوه این منطقه محل ایده آلی برای پرنده نگری محسوب می شود.

برترین زمان برای بازدید

برترین زمان برای بازدید از این تالاب بستگی به سلیقه شما دارد. درصورتی که علاقه مند به دیدن منظره ها سرسبز و گل های بهاری هستید در فصل بهار و در اردیبهشت ماه سری به این منطقه بزنید. اما اگر دوست دارید پرنده های مهاجر را دیدن کنید باید در فصل پاییز یا زمستان به این تالاب سفر کنید.

بعلاوه درصورتی که در فصل تابستان در پی منطقه ای خنک هستید می توانید سری به تالاب سبزعلی بزنید. البته قبل از سفر از زنده بودن تالاب مطمئن شوید. زیرا در سال های اخیر تالاب در فصل تابستان خشک می شود.

خشک شدن تالاب هشیلان کرمانشاه

متأسفانه، هرازگاهی خبرهایی درباره خشک شدن تالاب هشیلان کرمانشاه به گوش می رسد. در سال های اخیر به علت حفر چاه های متعدد و کمبود بارش و خشکسالی، تالاب چندین بار خشک شده است. از طرف دیگر به خاطر کاهش خروجی آب سرآب سبزعلی هر سال اندازه آب تالاب کاهش پیدا می نماید.

اولین بار در سال 1387 با وارد کردن آب از سد گاوشان تالاب احیا شد. در سال 1394 بار دیگر این تالاب خشک شد اما حق آبه ای از سد گاوشان به آن تعلق نگرفت. در مرداد ماه سال 1400 بر اثر خشکسالی آتش سوزی گسترده ای در این تالاب رخ داد.

در تابستان 1400 اداره محیط زیست کرمانشاه برای کند کردن روند نابودی تالاب مجبور شد با تانکر آب وارد این تالاب کند. در اواخر تابستان همین سال، 500 لیتر حق آبه از سد گاوشان وارد تالاب هشیلان شد.

در تاریخ 5 مرداد 1401 تالاب هشیلان کاملا خشک شد و اندازه آب سد گاوشان هم به شدت کاهش پیدا کرد. در این دوره اداره محیط زیست کرمانشاه برای احیای تالاب و نجات گونه های جانوری این منطقه یک حوضچه مصنوعی ایجاد نموده بود و روزی دو تانکر آب به این حوضچه انتقال می داد.

بعلاوه کوشش هایی برای شناسایی و انسداد تعداد زیادی چاه عمیق غیرمجاز در اطراف تالاب انجام شد و دستور داده شد تا کشت محصولات پرمصرف مانند چغندر و ذرت در این منطقه کلاً ممنوع شود. اما متأسفانه به علت برداشت بی رویه آب از منابع زیرزمینی کوشش ها برای احیای هشیلان چندان پیروز نبود.

در بهار سال 1402 پس از بارش های بهاری تالاب تا حدودی زنده شد ولی از آنجا که خروجی آب سرآب سبزعلی به نصف سال های قبل کاهش پیدا نموده بود فقط کمتر از نصف تالاب پر از آب شد. در سال 1403 تالاب هشیلان شرایط بهتری پیدا کرد اما باز هم خطر خشکی این تالاب را تهدید می نماید. در حال حاضر حیات و تداوم تالاب هشیلان وابسته به بارش های جوی و توجه ویژه مسئولین و مردم است.

تالاب هشیلان کجاست؟

تالاب هشیلان کجاست و برای دیدن این جاذبه منحصربه فرد باید به کدام نقطه از کشورمان سفر کنیم؟ تالاب هشیلان در 26 کیلومتری شمال غرب کرمانشاه، در مسیر کرمانشاه به روانسر و در دهستان میان دربند قرار گرفته است. این تالاب در اراضی کم ارتفاع دامنه کوه های خورین و ویس واقع شده است.

تالاب هشیلان در مسیرهای بین شهرهای کرمانشاه، روانسر و پاوه قرار گرفته است و شهرهای نزدیک به این منطقه و اندازه مسافت آن ها تا تالاب به توضیح زیر است:

• فاصله تالاب تا کرمانشاه: 38 کیلومتر (43 دقیقه)
• فاصله تالاب تا روانسر: 48 کیلومتر (40 دقیقه)
• فاصله تالاب تا کامیاران: 62 کیلومتر (54 دقیقه)
• فاصله تالاب تا جوانرود: 70 کیلومتر (65 دقیقه)

دسترسی به تالاب هشیلان

برای دسترسی به تالاب هشیلان باید وارد جاده کرمانشاه به روانسر شده و در محور سه راه قزانچی پاوه به طرف امیرآباد بروید. سپس مسیرتان را به طرف ملک تپه ادامه دهید و در 26 کیلومتری شمال غرب استان کرمانشاه در نزدیکی روستای الهیارخانی توقف کنید.

پس از رسیدن به مقصد می توانید تالاب زیبای هشیلان را مشاهده کنید که مانند نگینی سبز در میان دشتی سرسبز خودنمایی می نماید. این تالاب در میان دامنه های کوه های خورین و ویس قرار گرفته است و اطراف آن پر از منظره ها دیدنیی است.

جمع بندی درباره تالاب هشیلان

در این مقاله تالاب هشیلان را معرفی کردیم. همان طور که گفته شد این تالاب زیبا یکی از جاذبه های طبیعی استان کرمانشاه است و زیستگاه گونه های جانوری زیادی محسوب می شود. تالاب هشیلان یک مکان ایده آل برای دیدنی پرنده های مهاجر و عکاسی از طبیعت و حیات وحش است؛ بنابراین اگر اهل طبیعت گردی و عکاسی هستید حتماً سری به این منطقه بزنید.

سؤالات متداول

تالاب هشیلان در کجا قرار گرفته است؟

تالاب هشیلان در 26 کیلومتری شمال غرب کرمانشاه و در مسیر شهرهای کرمانشاه، پاوه و روانسر قرار گرفته است.

آیا تالاب هشیلان خشک شده است؟

این تالاب در سال های اخیر چندین بار خشک شده و به لطف کوشش های مسئولین منطقه، مجدداً احیا شده است. اما تداوم حیات تالاب هشیلان به بارش های جوی و همکاری مردم و مسئولین منطقه بستگی دارد.

آیا در نزدیکی تالاب هشیلان جاذبه ای وجود دارد؟

بله از جاذبه های نزدیک به تالاب هشیلان می توان به سراب سبزعلی، سراب یاوری، سراب ورمنجه، سایت پرواز ویس قرنی، آرامگاه ویس قرنی و تپه های باستانی موسوم به دو چیا (تپه) اشاره نمود.